Στην Σπάρτη τα κορίτσια και οι γυναίκες σύμφωνα με τον Λυκούργειο νόμο ασκούταν σε διάφορα αγωνίσματα, όπως στην πάλη, τον ακοντισμό, τους αγώνες ταχύτητος, την δισκοβολία και μάλιστα γυμνές. Οι συνέπειες από την άθληση αυτή των γυναικών της Σπάρτης ήταν πολλές. Πρώτα απ’ όλα είχαν γυμνασμένα σώματα, εξαιρετική σωματική διάπλαση και γεννούσαν με μεγαλύτερη ευκολία και πιο υγιή παιδιά. Παράλληλα, ελάμβαναν δημόσια εκπαίδευση εν αντιθέσεις με άλλες πόλεις, όπου οι περισσότερες γυναίκες ήταν τελείως αγράμματες.
Οι γυναίκες στην Σπάρτη είχαν πολιτική επιρροή στα κοινά. Επισκέπτες από άλλες ελληνικές πόλεις σχολίαζαν για τις Σπαρτιάτισσες ότι όχι μόνο είχαν άποψη, που δεν φοβόντουσαν να εκφράσουν δημόσια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ανάγκαζαν τους συζύγους τους να τις αποδεχθούν.
Οι αρχαίες Σπαρτιάτισσες δεν ήταν τόσο ελεύθερες όσο οι σύγχρονες γυναίκες. Οι κύριοι ρόλοι τους στην κοινωνία, ήταν της συζύγου και μητέρας. Οι πατέρες επέλεγαν τους συζύγους γι’ αυτές και δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Παρ’ όλα αυτά, απολάμβαναν τέτοιας κοινωνικής θέσης και δικαιωμάτων που ήταν «σκανδαλώδη» για το σύνολο του αρχαίου κόσμου.
Η ελευθερία και κοινωνική υπόσταση των Σπαρτιατισσών άρχιζε από την γέννησή τους. Οι νόμοι της Σπάρτης απαιτούσαν τα θηλυκά βρέφη και παιδιά να έχουν την ίδια φροντίδα και ανατροφή, όπως τα αδέρφια τους – σε αντίθεση με άλλες ελληνικές πόλεις, όπου τα κορίτσια είχαν περισσότερες πιθανότητες να «απορριφθούν» κατά τη γέννηση, καθότι τρεφόντουσαν με λιγότερο θρεπτικές τροφές από τους αδελφούς τους.
Όταν τα κορίτσια έφθαναν σε σεξουαλική ωριμότητα δεν βιαζόντουσαν να έλθουν σε γάμο. Οι Σπαρτιατικοί νόμοι ανέφεραν ρητά ότι τα κορίτσια πρέπει να παντρεύονται μόνο εφόσον ήταν σε ηλικία κατάλληλη να «απολαύσουν τον έρωτα». Για τα νεαρά κορίτσια που δεν ήταν ακόμη έτοιμα ψυχολογικά για σεξουαλική επαφή, το σεξ αποτελούσε ουσιαστικά μια «πράξη βίας». Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι οι Σπαρτιάτες καταδίκαζαν τη βία στο γάμο και θεωρούσαν το σεξ με παιδιά ως «πράξη βίας». Επιπλέον τα κορίτσια στην Σπάρτη δεν παντρευόντουσαν πολύ μεγαλύτερους άνδρες, πρακττική η οποία ήταν συνήθης σε άλλες ελληνικές πόλεις. Εκτιμάται ότι οι περισσότερες γυναίκες Σπαρτιάτισσες ήταν μόνο τέσσερα έως πέντε έτη νεότερες από τους συζύγους τους.
Στην Σπάρτη η ελευθερία στις σεξουαλικές σχέσεις ήταν κάτι το φυσικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι Σπαρτιάτισσες ήταν «πόρνες», το αντίθετο μάλιστα. Επιτρεπόταν από τον νόμο, σε μια έγγαμη γυναίκα Σπαρτιάτισσα να έχει σεξουαλικές σχέσεις με δύο άνδρες εάν ο νόμιμος σύζυγος της ήταν γέρος ή δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει. Τότε είχε το δικαίωμα ο σύζυγος από τον Λυκούργειο νόμο να φέρει στο σπίτι έναν άλλον, νέον και ικανόν, άνδρα που θαύμαζε την σωματική του ρώμη αλλά και τον χαρακτήρα του. Επίσης, όποιος άνδρας ήθελε, μπορούσε να έχει σεξουαλικές σχέσεις με έγγαμη γυναίκα, αρκεί να είχε την συγκατάθεση αυτής και του ανδρός της, και με σκοπό πάντοτε την γέννηση παιδιών, τα οποία και αναγνωρίζονταν από το κράτος και τον σύζυγο. Αντιθέτως, απαγορευόταν αυστηρώς στους Σπαρτιάτες η διγαμία. Έτσι στην Σπάρτη κατά τον Πολύβιο: “Πάτριον ην και σύνηθες τρεις άνδρες έχειν την γυναίκα…”, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της μοιχείας από την Λακωνία, αλλά και το κυριότερο να μην υπάρχει άμεσο δημογραφικό πρόβλημα στην Σπάρτη, τουλάχιστον μέχρι τον Πελοποννησιακό πόλεμο.
Επειδή οι άρρενες πολίτες της Σπάρτης ήταν υποχρεωμένοι να αφιερώνουν τη ζωή τους στις στρατιωτικές και άλλες μορφές της δημόσιας υπηρεσίας, οι οικοδέσποινες της Σπάρτης φρόντιζαν τα κτήματα των συζύγων τους. Αυτό σήμαινε ότι οι Σπαρτιάτισσες έλεγχαν τον οικογενειακό πλούτο και στην πραγματικότητα, το σύνολο της αγροτικής οικονομίας (το εμπόριο και οι κατασκευές ήταν στην αρμοδιότητα των περίοικων). Ο Σπαρτιάτης πολίτης ήταν εξαρτώμενος από την απόδοση της γυναίκας του προκειμένου να πληρώσει το φαγητό και τα δίδακτρα του γιου του κατά τη διάρκεια της «αγωγής». Αυτή η οικονομική δύναμη ήταν ιδιαίτερα έντονη στην Σπάρτη, σε αντίθεση με πόλεις όπως η Αθήνα, όπου ήταν παράνομο για μια γυναίκα να ελέγχει περισσότερα χρήματα από ότι χρειάζεται για να αγοράσει ένα δοχείο σιτηρών. Το σπουδαιότερο είναι ότι οι Σπαρτιάτισσες μπορούσαν να κληρονομήσουν και να μεταφέρουν τον πλούτο.
Ο Πλούταρχος μας διασώζει στα Λακωνικά Αποφθέγματα (Λυκούργος 12), ότι, όταν κάποια φιλοξενούμενη της Γοργούς, συζύγου του Λεωνίδου, της είπε ότι: «Μόνον εσείς οι Σπαρτιάτισσες εξουσιάζετε τους άνδρες», του απάντησε η Γοργώ: «Ναι, διότι μόνον εμείς γεννάμε άνδρες». Ενώ, σε ένα άλλο σημείο αναφέρει το παρακάτω πραγματικό περιστατικό:
«Η Σπαρτιάτισσα Δαματρία ακούγοντας πως ο γιός της ήταν ένας «Τρέσσας», ένας δειλός και ανάξιος της Σπάρτης, όταν αυτός επέστρεψε από την μάχη, τον εφόνευσε!».
ΠΗΓΕΣ:
«Αρχαία Σπάρτη: η ιδανική πολιτεία», Ιωάννης Χρ. Παναγέας
