Με εξαίρεση την Υπατία, τη γνωστή μεγάλη Ελληνίδα φιλόσοφο, οι περισσότεροι από εμάς δεν θα μπορούσαμε να κατονομάσουμε κάποια άλλη. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν σπουδαίες γυναίκες φιλόσοφοι, που έβαλαν το λιθαράκι τους στο θαύμα της Ελλάδος κατά την αρχαιότητα.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες από αυτές τις σπουδαίες προσωπικότητες.

Αρήτη της Κυρήνειας – 5ος αιώνας π.Χ.

Η Αρήτη ήταν κόρη του Αριστίππου, του ιδρυτή της Κυρηναϊκής Σχολής της φιλοσοφίας. ∆ίδασκε φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής. Ακόµη και την εποχή του Βοκάκιου (1313-1375 µ.Χ.) χίλια χρόνια αργότερα µνηµονευόταν ως πολύτιµη πηγή γνώσεων, συγγραφέας 40 βιβλίων, και δασκάλα περισσοτέρων από 110 φιλοσόφων. Ο γιος της Αρίστιππος επίσης φιλόσοφος, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση ως διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Ονομάστηκε «Μητροδίδακτος», επειδή διδάχτηκε τη φιλοσοφία από τη µητέρα του, πράγµα σπάνιο για την εποχή εκείνη.

Η Αρήτη είχε σπουδάσει στην περίφημη ακαδημία του Πλάτωνος. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνση της Σχολής. Δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική για αρκετά χρόνια. Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε: Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου”.

Διοτίμα από τη Μαντινεία

Ο Πλάτωνας έγραψε ότι τιµήθηκε από τον Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Υπήρξε επίσης ιέρεια στην Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήµερα, κέντρα µελετών και ιδρύµατα φέρουν το όνοµά της.

Η Διοτίμα (ενν. η γυναίκα που τιμάει το Δία) από την Αρχαία Μαντινεία τοποθετείται χρονολογικά στο β’ μισό του 5ου αι. π.Χ. και συγκαταλέγεται από πολλούς ιστορικούς στους μεγάλους κλασσικούς του αρχαίου ελληνικού κόσμου, μαζί με τους Πυθαγόρα, Σωκράτη, Ιπποκράτη και Πλάτωνα καθώς παρουσιάζεται τόσο ως Πυθαγόρεια φιλόσοφος, όσο και ως Μεταδότρια – Μύστρια της Πυθαγόρειας αριθμοσοφίας. Βασικό συγγραφικό έργο , στο οποίο συναντάται εκτενώς η Διοτίμα, αποτελεί το έργο του Πλάτωνος («Συμπόσιον» ή «Περί Έρωτος»), όπου ο Σωκράτης αναγνωρίζει τη Διοτίμα ως Δασκάλα του, παραδεχόμενος ότι οφείλει τις γνώσεις και τις απόψεις του για τον Έρωτα , ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με την σαρκική έλξη ή τα γήινα κίνητρα, αλλά αποτελεί το κίνητρο και την αναζήτηση με θέρμη οτιδήποτε Ωραίου και Αληθινού. Στα λόγια του Σωκράτους προς τους συνδιαλεγόμενους του, κυριαρχεί η αφήγηση του διαλόγου του με τη Διοτίμα, μεταφέροντάς τους, όλα όσα, διδάχθηκε προηγουμένως από την Αρκάδια Φιλόσοφο.

Στο συγκεκριμένο έργο, ο Σωκράτης παρουσιάζεται να κάνει μνεία στην Μύστρια Διοτίμα, επιθυμώντας να τεκμηριώσει τα λεγόμενα του, καθώς αφήνει κατά μέρους τη συνήθη του διαλεκτική μέθοδο, τη μαιευτική.
Στο ίδιο έργο, ο Σωκράτης αναφέρει τη Διοτίμα ως Ιέρεια στη Μαντινεία, η οποία τελούσε την «κάθαρσιν» των μολυσμένων Αθηναίων από το μεγάλο λοιμό του 429 π.Χ.

Για τη Διοτίμα, ο Έρως, γιος του Πόρου και της Πενίας, είναι Ον που δεν είναι Αθάνατο, ούτε όμως Θνητό. Είναι αιωνίως φτωχός, γιατί ομοιάζει στη Μητέρα του (Πενία). Ταυτόχρονα όμως, ρίχνει τα δίχτυα του στα ωραία και στ’ αγαθά, είναι γενναίος, ριψοκίνδυνος, ορμητικός και φοβερός κυνηγός κι όλο καινούργια τεχνάσματα σκαρώνει, επιθυμητής μα και προμηθευτής της φρόνησης, φιλοσοφώντας σ’ όλη του τη ζωή, όπως κάνουν εκείνοι που βρίσκονται στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη γνώση και την αμάθεια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον πατέρα του (Πόρος).

Σχετικά με το υπαρκτό του προσώπου της Διοτίμας, δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο πρόσωπο, ως Ιέρεια στο φημισμένο Μαντείο της Αρχαίας Μαντινείας ή αν αποτελεί λογοτεχνικό χαρακτήρα, πλασμένο από τον Πλάτωνα. Σε κάθε περίπτωση όμως η παρουσία της Διοτίμας από την Αρχαία Μαντινεία, δημιουργεί την εξύψωση του ρόλου της γυναίκας, καθώς αποτελεί τη μοναδική γυναίκα που αναφέρεται σε ένα έργο του Πλάτωνος, το Συμπόσιο, στο οποίο οι ομιλούντες πρωταγωνιστές είναι άνδρες.

Περικτιώνη

Υπήρξε µαθήτρια του Πυθαγόρα (569 – 475 π.Χ.) και πιθανόν δίδασκε στη σχολή του. ∆υο από τα έργα της που έχουν διασωθεί µέχρι σήµερα και αποδίδονται σ’ αυτήν είναι το «Περί σοφίας» και «Περί της γυναικών αρμονίας».

Η Περικτιώνη λοιπόν (5ος αιώνας π.Χ.) ήταν η μητέρα του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνος και πιθανώς συγγραφέας και η ίδια. Η Περικτιόνη ήταν απόγονος του Σόλωνος, του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού. Ο πατέρας της ονομαζόταν Γλαύκων, ενώ θείος της ήταν ο Κριτίας. Η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον Αρίστωνα και απέκτησαν μαζί μία θυγατέρα, την Πωτώνη, και τρεις γιους: τον Γλαύκωνα, τον Αδείμαντο και τον Πλάτωνα. Μετά τον θάνατο του Αρίστωνος, η Περικτιώνη παντρεύτηκε τον Πυριλάμπη, Αθηναίο πολιτικό και θείο της. Μαζί του απέκτησε ένα ακόμα τέκνο, τον Αντιφώντα.
Το έργο της «Περί της γυναικών αρμονίας» ασχολείται με τα καθήκοντα μιας γυναίκας προς τον σύζυγό της, προς τον γάμο της και προς τους γονείς της. Είναι γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον ύστερο 4ο ή τον 3ο αιώνα π.Χ. Το «Περί σοφίας» προσφέρει ένα φιλοσοφικό ορισμό της σοφίας. Είναι γραμμένο στη δωρική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον 3ο ή τον 2ο αιώνα π.Χ.

Θυµίστα

Ήταν σύζυγος του Λέοντος, και επιστολογράφος του Επίκουρου (371 – 271 π.Χ.). Ονοµαζόταν “η θηλυκή Σόλων” και ήταν γνωστή ως φιλόσοφος.

Ιππαρχία των Κυνικών

Έζησε μεταξύ των ετών 360 – 280 π.Χ. Υπήρξε µέλος της φιλοσοφικής σχολής των Κυνικών. H Ιππαρχία παντρεύτηκε έναν άλλο κυνικό φιλόσοφο που λεγόταν Κράτης και επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συμβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάμου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγμάτων.

Λασθινία

Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία (4ος π.Χ. αιώνας). ήτανε µία από αυτές. Η Λασθινία από την Αρκαδία, λοιπόν, είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία του για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανιψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.

Αριγνώτη

Φιλόσοφος, Συγγραφέας και Μαθηματικός, κόρη του Πυθαγόρα. Έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και βιβλίο μαθηματικών τα οποία δεν σώθηκαν.

Λασθινία

Κατά τον Πλάτωνα η Λασθινία ήταν μία από τις αναγνωρισμένες φιλοσόφους στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.

Αξιοθέα

Μαθήτρια και αυτή, όπως και η Λασθένεια, της ακαδημίας του Πλάτωνος τον 4ο π.Χ. αιώνα. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και την φυσική φιλοσοφία. Αργότερα δίδαξε τις επιστήμες αυτές στην Κόρινθο και την Αθήνα.