Στο σήμερα υπάρχουν πολλά πράγματα που είναι άγνωστα για την θέση και τη σημασία των γυναικών στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Π.χ. μεγάλη μερίδα του κόσμου αγνοεί ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν Ολυμπιακοί αγώνες για γυναίκες, καθώς και ότι σε πανάρχαια εποχή οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου. Επίσης, στο ευρύ κοινό δεν είναι γνωστό ότι υπήρχαν και σημαντικές γυναίκες μαθηματικοί την εποχή εκείνη. Παρακάτω σημειώνονται ορισμένες.
ΑΙΘΡΑ (10ος – 9ος π.Χ. αιώνας): Ήταν κόρη του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μητέρα του Θησέως. Οι περισσότεροι όμως αγνοούν, ότι εκτός από μητέρα του μυθικού μας ήρωα, ήταν και δασκάλα της αριθμητικής. Η Αίθρα δίδασκε αριθμητική στα παιδάκια της Τροιζήνος, με μια πολύπλοκη μέθοδος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν και οι αριθμοί συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).
ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας): Αναφέρεται ως σύντροφος και μαθήτρια του Θαλού. Υπήρξε γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων και συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού (π.χ. το Δ, ως αρχικό γράμμα του ΔΕΚΑ, παρίστανε τον αριθμό 10). Τέλος, διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την φράση “ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ”.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΑ (6ος αιώνας π.Χ.): Ήταν δελφική ιέρεια, η οποία μετέδωσε τις ηθικές αρχές στον Πυθαγόρα, και ταυτόχρονα τον μύησε στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας. Η Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους επισκέπτες των Δελφών είχαν την σχετική έφεση. Ο μύθος αναφέρει ότι είχε διακοσμήσει τον βωμό του Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα. Κατά τον Αριστόξενο ο Πυθαγόρας θαύμαζε τις γνώσεις και την σοφία της Θεμιστόκλειας, γεγονός που τον ώθησε να δέχεται αργότερα και στην Σχολή του γυναίκες.
ΘΕΑΝΩ (6ος π.Χ. αιώνας): Η Θεανώ από τον Κρότωνα, κόρη του γιατρού Βροντίνου, ήταν μαθήτρια και ένθερμη οπαδός του Πυθαγόρα. Παντρεύτηκε στην Σάμο τον μεγάλο Μύστη με τον οποίο είχε 36 χρόνια διαφορά ηλικίας. Δίδαξε στις πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνος. Η Θεανώ θεωρείται η ψυχή της θεωρίας των αριθμών, που έπαιξαν κυριαρχικό και καίριο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλεία. Στην ίδια αποδίδεται η πυθαγόρεια άποψη της “Χρυσής Τομής”. Της αποδίδονται ακόμα διάφορες κοσμολογικές θεωρίες. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα η Θεανώ τον διαδέχθηκε ως επικεφαλής της διασκορπισμένης πλέον κοινότητας. Με την βοήθεια των θυγατέρων της (Δαμούς, Μυίας ή Μυρίας και Αριγνώτης) διέδωσε το επιστημονικό και φιλοσοφικό πυθαγόρειο σύστημα σε όλη την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Η Θεανώ έγραψε και βιβλιογραφία του Πυθαγόρα, που χάθηκε. Με τον Πυθαγόρα απέκτησε, εκτός από τις θυγατέρες και δύο υιούς, τον Τηλαύγη και τον Μνήσαρχο. Ο Ιάμβλιχος την μνημονεύει ως ‘μαθηματικόν άξιαν μνήμης κατά παιδείαν’.
ΔΑΜΩ (6ος π.Χ. αιώνας): Θυγατέρα του Πυθαγόρα και της Θεανούς δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. Μετά την διάλυση της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε την παραγγελία του πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρα, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα. Η έκδοση αυτή, που είχε (σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο) τον τίτλο ‘Η ΠΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ’, ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβου οφείλονται στην Δαμώ. Ο Διογένης ο Λαέρτιος της αποδίδει την θεώρηση : “ΤΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟ ΚΑΛΛΙΣΤΟΝ ΣΦΑΙΡΑΝ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ, ΤΩΝ Δ’ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΚΥΚΛΟΝ’.
ΑΡΙΓΝΩΤΗ (6ος π.Χ. αιώνας): Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρα, ενώ το λεξικό του Σούδα την αναφέρει ως μαθήτρια του. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και ένα μαθηματικό βιβλίο με τίτλο “ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ” που χάθηκε. Μετά την διάλυση της Σχολής επέστρεψε στην Σάμο.
ΜΥΙΑ (6ος π.Χ. αιώνας): Μυία ή Μυρία, κόρη του Πυθαγόρα και της Θεανούς. Πυθαγόρεια και η ίδια. Γυναίκα του Μίλωνος του Κροτωνιάτου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Αναφέρεται ως γνώστρια της γεωμετρίας. Της αποδίδεται η επινόηση της τρίτης (ή εστηκυίας) μεσότητος, δηλαδή αναλογίας.
ΔΕΙΝΩ (6ος π.Χ. αιώνας): Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά του Πυθαγόρα, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή, οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού. Έτσι ο αριθμός 8 είναι ελλιπής γιατί 1+2+4=7<8 p=””>
ΕΛΟΡΙΣ η Σαμία (6ος π.Χ. αιώνας). Υπήρξε, επίσης, γνώστρια της Γεωμετρίας.
ΦΙΝΤΥΣ (6ος π.Χ. αιώνας): Αναφέρεται και ως Φίλτυς. Μαθήτρια του Πυθαγόρα, θυγατέρα του Θέοφρη από τον Κρότωνα και αδελφή του Βυνδάκου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητος που συνδέει τις Πυθαγόρειες τριάδες.
ΜΕΛΙΣΣΑ (6ος π.Χ. αιώνας): Μαθήτρια του Πυθαγόρα. Ασχολήθηκε με την κατασκευή κανονικών πολυγώνων. Ο Λόβων, ο Αργείος γράφει για μία άγνωστη εργασία της: “Ο ΚΥΚΛΟΣ ΦΥΣΙΝ (η Μελίσσα) ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΓΩΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΕΣΤΙ”.
ΤΥΜΙΧΑ (6ος π.Χ. αιώνας): Η Τυμίχα, γυναίκα του Κροτωνιάτου Μυλλίου, ήταν Σπαρτιάτισσα, γεννημένη στον Κρότωνα. Από πολύ νωρίς έγινε μέλος της Πυθαγόρειας κοινότητος. Της αποδίδεται ένα μαθηματικό σύγγραμμα με τον τίτλο “φίλους αριθμούς”. Μετά την καταστροφή της σχολής από τους δημοκρατικούς του Κρότωνος, η Τυμίχα κατέφυγε στις Συρακούσες. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος απαίτησε από την Τυμίχα να του αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλίας έναντι μεγάλης αμοιβής. Αυτή αρνήθηκε κατηγορηματικά και μάλιστα έκοψε με τα δόντια την γλώσσα της και την έφτυσε στο πρόσωπο του Διονυσίου.
ΠΤΟΛΕΜΑΪΣ (6ος π.Χ. αιώνας): Νεοπυθαγόρεια φιλόσοφος, μουσικός και μαθηματικός. Την αναφέρει ο Πορφύριος στο έργο του “ΕΙΣ ΤΑ ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ”. Κατά τον Πορφύριο (νέοπλατωνικό φιλόσοφο του 3ου μ.Χ. αιώνα) η Πτολεμαϊς μεταξύ άλλων απέδειξε και την πρόταση : “ΕΑΝ ΔΥΟ ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΑΝΤΕΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΠΟΙΩΣΙ ΤΙΝΑΣ, ΟΙ ΓΕΓΟΜΕΝΟΙ ΕΞ ΑΥΤΩΝ ΙΣΟΙ ΑΛΛΗΛΟΙΣ ΕΣΟΝΤΑΙ” (δηλαδή αβ=βα).
ΥΠΑΤΙΑ (4ος μ.Χ. αιώνας): Η πιο γνωστή μαθηματικός της αρχαιότητας και η πρώτη γυναίκα επιστήμονας. Ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία, αλλά και την μηχανική.
