Ναυτικό Λεξιλόγιο
Νεώριο: πολεμικός λιμένας, ναύσταθμος
Ψύκτρες: χώροι στεγνώματος πανιών και σχοινιών.
Τρόπιδα: κατώτερο τμήμα πλοίου.
Έμβολο: ισχυρή, ξύλινη κατασκευή.
Ρεμέτζα (Πείσμα): σχοινί εμπιστοσύνης. Κρατούσε το σκάφος από δυνάμεις που τείνουν να το μετακινούν.
Έλικα: πρόωση πλοίου.
Βαρούλκο: κύριος μηχανισμός.
Ναυσιπλοϊα – Πλοήγηση
Ιστιοφόρα
Επινοήθηκαν επί Μίνωα από τον Αθηναίο μηχανικό Δαίδαλο, τον 14ο-15ο αίωνα π.Χ.
Πολεμικά
Τα πρώτα καταγεγγραμμένα πολεμικά πλοία αναφέρεται ότι κατασκευάστηκαν μεταξύ 12ου και 13ου αιώνα π.Χ. Δεν έφεραν πανιά για την αποφυγή του βάρους των κονταριών και για να είναι πιο ευέλικτα. Είχαν έμβολο για εμβολισμό των εχθρικών πλοίων και μακρόστενο σχήμα, για να διασχίζουν με ευκολία την θάλασσα.
Εμπορικά
Τα πρώτα εμπορικά πλοία εντοπίζονται τον 17ο αιώνα π.Χ. Ήταν πιο μεγάλα από τα πολεμικά, ώστε να φέρουν πολύ εμπόρευμα. Είχαν ψηλές και στρογγυλεμένες πλώρη και πρύμνη και ευρύχωρο αμπάρι.
Τον 7ο αιώνα π.Χ. απέκτησαν μεγάλα ιστία και βοηθητικά κουπιά, ενώ παράλληλα εφοδιάστηκαν με άγκυρα. Οι ολκάδες ήταν ένα παράδειγμα κατεξοχήν εμπορικών πλοίων.
Λέμβοι
Κατασκευάστηκαν στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. και ήταν τύπος ταχύπλοου. Το χρησιμοποιούσαν κυρίως για κατασκοπευτικούς σκοπούς, για τη διάσπαση εχθρικών αποκλεισμών και για την επικοινωνία του στόλου.
Διήρης
Η διήρης διέθετε δύο σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά. Αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο εξέλιξης από την πεντηκόνταρο προς τα μεταγενέστερα πλοία. Οι διαστάσεις της κυμαίνονται στα 18 μέτρα μήκος, 3-3,6 μέτρα πλάτος, εκτόπισμα 22 τόνων και μήκος κουπιών 4-6 μέτρα.
Τριήρης
Η τρίηρης ήταν ταχύτατο αρχαίο πολεμικό πλοίο. Διέθετε τρεις σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά. Στην επάνω σειρά κάθονταν οι θρανίτες, στη μεσαία ο ζυγίτης και στην κάτω οι θαλαμίτες. Κύριο μέσον πρόωσης ήταν τα κουπιά και βοηθητικά τα ιστία, τα οποία χρησιμοποιούνταν μόνο με ευνοϊκό άνεμο. Ως πηδάλιο λειτουργούσαν τα μεγαλύτερα διπλά κουπιά στην πρύμνη.
Αργώ
Πλοίο των Αργοναυτών με προορισμό την Καλχηδόνα με σκοπό να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας. Η ναυπήγησή του έγινε ύστερα από αίτημα του αρχηγού της εκστρατείας Ιάσονα και κυβερνήτης του πλοίου ηταν ο Τιφύς. Η Αργώ ναυπηγήθηκε στις Παγάσες, Θεσσαλικό λιμάνι στην αρχαία Μαγνησία και αναφέρεται ως γρήγορο και αρκετά σταθερό σκάφος. Ήταν εξαιρετικά ελαφρύ παρέχοντας την δυνατότητα μεταφοράς του στη στεριά από το πλήρωμα. Το μήκος της Αργούς ήταν 50 – 60 μέτρα και η χωρητικότητά της 50 με 60 κωπηλάτες.
Αρχαία Λιμάνια
Τα αρχαιοελληνικά λιμάνια διακρίνονταν σε εμπορικά και στρατιωτικά. Ήταν οχυρωμένα και προσβάσιμα και διέθεταν κοθώνες, οι οποίες ήταν τεχνητές εσωτερικές λεκάνες που συνδέονταν με τη θάλασσα δια μέσουν καναλιών. Στη Οδύσεια αναφέρεται χαρακτηστικά:
“στη χώρα ως να ζυγωσουμε, που έχει τειχιά πυργάτα τριγύρω της, και δύο καλά λιμάνια από τα πλάγια, και που έχει τη μπασιά στενή, κι από τις δύο προβάλλουν τα πλοία, που καθένα τους έχει σκεπή δική του”, Ζ, 262-265.
Άγκυρες
Οι άγκυρες της αρχαιοελληνικής εποχής ήταν είτε σιδερένιες, είτε ξύλινες και αναφέρονται ως Εύνη (ευνάω=αποκοιμίζω) από τον Όμηρο: «εκ δ’ ευνάς έβαλον», μτφ. «έριξαν δε άγκυρα» (Ιλιάδα, Α 436). Η Ιερά άγκυρα ήταν η ισχυρότερη άγκυρα και φυλασσόταν σε περίπτωσης έσχατης ανάγκης. Οι περιαγωγείς ήταν οι εργάτες της άγκυρας, οι μποζεργάτες που βοηθούσαν στο βιράρισμα της άγκυρας.
ΠΗΓΕΣ:
Από την εργασία «ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ», των Βρεττού Ελένη, Καλαβάντη Δημήτρη, Καλαιδόπουλο Γιώργο και Κονιαβίτη Δήμητρα.
