Η µελέτη αυτή αποτελεί συνέχεια της θεωρίας του πατέρα µου, Νικολάου Α. Μασουρίδη, και µία επιβεβαίωση των φωνητικών αξιών που θέσπισε για τα σηµεία της Γραµµικής Β γραφής, όπως αυτές παρουσιάζονται στους πίνακες Α και Β της θεωρίας του για τους κανόνες ανάγνωσής της και της θεωρίας του των γλωσσολογικών και φωνητικών µεταβολών που επήλθαν κατά την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας προς τα αρχαία ελληνικά – η θεωρία παρουσιάζεται αναλυτικά στο βιβλίο του Linear B, A New Outlook, Book 1, εκδ. Καπόν, Αθήνα 2005, όπου και οι πίνακες Α και Β.
Η συµπλήρωση της αρχικής µελέτης του Νικολάου Α. Μασουρίδη και η ερµηνεία µου, χρησιµοποιώντας τους κανόνες ανάγνωσης και τις φωνητικές αξίες των σηµείων της Γραµµικής Β του Νικολάου Α. Μασουρίδη, σαράντα τεσσάρων πινακίδων της Αγίας Τριάδος, τεσσάρων άλλων επιγραφών και των κειµένων τριών σφραγιδολίθων, στην Γραµµική Α, αποτέλεσαν την σταθερή βάση εκκίνησης για αυτήν την µελέτη.
(NAM = Νι-κόλαος Α. Μασουρίδης, PNM = Παντελής Ν. Μασουρίδης).
Η έρευνά µου εκπονήθηκε σε δύο διαδοχικά στάδια. Τοπρώτο στάδιοαφορούσε τηνκυπριακή γραφή, το οποίο µε οδήγησε στο δεύτερο στάδιο που αφορούσε την ετρουσκική γραφή. Οι φωνητικές αξίες του Νικολάου Α. Μασουρίδη δεκαπέντε αναγνωρίσιµων σηµείων της Γραµµικής Β και η από εµένα θεσπισθείσα φωνητική αξία ενός αναγνωρίσιµου σηµείου τηςΓραµµικής Α µέσα στην κυπριακή γραφή, ήταν πολύτιµος παράγοντας στην έρευνά µου αυτής της πρόδηλα ελληνικής συλλαβικής γραφής. Πώς βρέθηκαν αυτά τα 16 σηµεία να αποτελούν µέρος του από 55 σηµεία συλλαβαρίου της κυπριακής γραφής; Πώςδιατηρήθηκαν για τόσο µεγάλο διάστηµα µέσα σε αυτήν την γραφή, χρόνια µετά την εξαφάνιση της Γραµµικής Β στους λεγόµενους «Σκοτεινούς Αιώνες» της ελληνικής ιστορίας; Η αναγνώριση των υπόλοιπων 39 σηµείων της κυπριακής γραφής µε οδήγησαν στην ερµηνεία των κειµένων πέντε επιγραφών και στην ερµηνεία της περίφηµης ορειχάλκινης πινακίδας από την αρχαία Ιδαλία. Το δεύτερο στάδιο της µελέτης διαµορφώθηκε όταν µε έκπληξη ανακάλυψα ότι η µορφή 25 από τα 28 βασικά σηµεία της ετρουσκικής γραφής ήταν είτε απαράλλακτα είτε όµοια µε σηµεία της Γραµµικής Α και Β γραφής, της κυπριακής γραφής και γραµµάτων της αρχαίας ελληνικής. Η ετρουσκική γραφή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι εµφανίζεται ως η πρώτη γραφή, πρόδηλα συλλαβική, εφόσον µεταχειρίζεται τόσα σηµεία από άλλες συλλαβικές γραφές, µετά τους «Σκοτεινούς Αιώνες» της ελληνικής ιστορίας. Η συλλαβική αυτή γραφή, που φαίνεται να ίσχυε στην Ανατολία και στα νησιά του Αιγαίου, ήταν η αρχαϊκή ελληνική συλλαβική γραφή, η οποία σταδιακά αντικαταστάθηκε από φωνητικά σηµεία, το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο, αλλά διατηρήθηκε από τους Ετρούσκους. Από τα 25 αυτά σηµεία της ετρουσκικής – αρχαϊκής Γραφής, ένα ήταν παραλλαγή σηµείου της Γραµµικής Α, επτά ήταν όµοια ή ελαφρές παραλλαγές σηµείων της Γραµµικής Α και Β, πέντε ήταν όµοια µε σηµεία της Γραµµικής Α και Β γραφής και της κυπριακής γραφής, επτά ήταν όµοια µε σηµεία της κυπριακής γραφής και πέντε ήταν όµοια µε γράµµατα της αρχαίας ελληνικής. Με δεδοµένο ότι οι φωνητικές αξίες των 20 σηµείων της Γραµµικής Α και Β και της κυπριακής γραφής είχαν ήδη αναγνωρισθεί από τον Νικόλαο Α. Μασουρίδη και εµένα ως ελληνικές συλλαβές, στις φωνητικές αξίες των αρχαίων ελληνικών συµφώνων γραµµάτων στην ετρουσκική γραφή απέδωσα τις συλλαβικές φωνητικές τους αξίες (π.χ. Μ>µι, Ν>νι, Φ>φι και Τ>ταυ>το) και την φωνητική αξία του φωνήεντος Ο ως ο, ενώ το Α είχε ήδη αποδοθεί µε τηνφωνητική του αξία α, τόσο στην Γραµµική Α όσο και στηνΓραµµική Β. Στην περίπτωση της κυπριακής γραφής που ονόµασα «κυπρο-µινωική», όπως και Sir Arthur Evans, το κλειδί βρέθηκε στην σωστή ερµηνεία της δίγλωσσης κυπριακής επιγραφής γραµµένης στα αρχαία ελληνικά και στην κυπριακή γραφή, γνωστής ως «∆ήµητρα και Κόρη». Στην περίπτωση της ετρουσκικής γραφής που ονόµασα «Ετρουσκο-ΑρχαϊκήΕλληνική», το πρώτο µου «στοιχείο» ήταν η επιγραφή στην ετρουσκική σταµνία από το Viterbo. Με την πρώτη µατιά αναγνώρισα έξι «κυπρο-µινωικά» σηµεία και πέντε σηµεία της Γραµµικής Α και Β γραφής. Έχοντας υπόψη την Ανάλυση της Μεθόδου Αποκρυπτογράφησης και της Θεωρίας του Τρόπου Ανάγνωσης και Ερµηνείας των Κειµένων της Γραµµικής Β που έχει αναπτύξει ο Νικόλαος Α. Μασουρίδης και την οποία χρησιµοποίησα για την ανάγνωση τόσο της Γραµµικής Α, όσο και της Κυπρο-Μινωικής γραφής, προχώρησα στην ανάγνωση κάθε δηµοσιευµένου ετρουσκικού ή ελληνικού αρχαϊκού κειµένου που έπεφτε στην αντίληψή µου. Πρέπει να σηµειώσω ότι, ο αστερίσκος (*) προηγούµενης λέξης δηλώνει ότι η λέξη είναι υποθετική. Είναι, δηλαδή, ελληνική λέξη (µε ελληνική ρίζα) που όµως δεν έχει βρεθεί σεκανένα κείµενο. Επίσης, ας σηµειωθεί ότι η συντοµογραφία «V-C», τόσο στους παραπάνω πίνακες όσο και στο κείµενο που ακολουθεί, αναφέρεται στον Michael Ventris και στον John Chadwick.
Η κυπρο-µινωική ελληνική γραφή
Η αποκρυπτογράφηση µιας άγνωστης γραφής ήταν φυσικό να προσκρούει σε δυσχέρειες που φάνηκαν στην αρχή ανυπέρβλητες. Σε άλλες παρόµοιες περιπτώσεις µε την κυπριακή γραφή, τις προσπάθειες για αποκρυπτογράφηση βοήθησαν «στοιχεία» υπό την ευρύτατη του όρου έννοια, όπως, για παράδειγµα, η ανεύρεση δίγλωσσων ή πολύγλωσσων επιγραφών (είτε στην άγνωστη γραφή είτε σε µία ή περισσότερες άλλες γραφές που είχαν ήδη ερµηνευτεί) πάνω σε βράχους, σε πινακίδες, σε νοµίσµατα, σε σφραγίδες και σε άλλα αντικείµενα. Εδώ, το στοιχείο-κλειδί βρέθηκε στην σωστή ερµηνεία της δίγλωσσης κυπριακής επιγραφής, η οποία είναι γραµµένη στα αρχαία ελληνικά και στην κυπριακή γραφή και είναι γνωστή ως «∆ήµητρα και Κόρη» (εικ. 1). Οι λέξεις στην κυπριακή γραφή χωρίζονταν µε την γνωστή µέθοδο της Γραµµικής Α και Β, την κάθετη γραµµή. Με διάσπαση των αρχαίων ελληνικών λέξεων στην πιθανή τους συλλαβική µορφή και εισάγοντας τις γνωστές από την Γραµµική Α και Β φωνητικές αξίες των αναγνωρίσιµων σηµείων, προσπάθησα να εξισώσω σηµεία µε συλλαβές. Ήταν η σωστή ερµηνεία του αρχαίου ελληνικού κειµένουεν τέλει που µε οδήγησε στην προσωρινή ερµηνεία δεκατεσσάρων σηµείων που επιβεβαιώθηκαν στην συνέχεια, επιπλέον των δεκαέξι αρχικών, και στην βέβαιη αποκρυπτογράφηση ενός, στο οποίο έδωσα την ίδια φωνητική αξία τε2 = τε χρησιµοποιούµενο στην Γραµµική Α και Β για τον συµπλεκτικό σύνδεσµο και.
Ο μίτος της δίγλωσσης κυπριακής επιγραφής «∆ήμητρα και Κόρη»
Το κείµενο της επιγραφής
Σειρά 1 ∆ΗΜΗΤΡΙ ΚΑΙ ΚΟΡΗΙ ΕΥΧΗΝ
Σειρά 2 ΕΛΛΟΟΙΚΟΣ ΠΟΤΕΙΣΙΟΣ ΑΝΕΘΗΚΕ
Η µεταγραφή των αρχαίων ελληνικών
(τη) ∆ηµητρί και (τη) Κορήι ευχήν
(ο) Ελλο-οικος Ποτεισίος ανέθηκε
Παρατηρήσεις
- ∆ηµητρί =δοτική του ονόµατος της θεάς ∆ήµητρας, πουσηµαίνει στα νεοελληνικά «στην ∆ήµητρα».
- και = ο συµπλεκτικός σύνδεσµος «και».
- Κορήι = δοτική του ονόµατος της θεάς Κόρης ή Κούρης που σηµαίνει «θυγατέρα» (Ιλ. 6.420), αλλά που επίσης ήταν το όνοµα της Περσεφόνης, «θυγατέρας», «κόρης» της θεάς ∆ήµητρας (βλέπε, Άρης, δοτική Άρηι).
- ευχήν = αιτιατική της λέξης ευχή, η, που σηµαίνει στον Όµηρο «προσευχή» αλλά και «τάξιµο». Σε αυτήν την περίπτωση σηµαίνει «την ταγµένη αναθηµατική προσφορά» (το τάξιµο).
- Ελλό=λέξη πουπροέρχεται από το Σελλός > Ελλός. Σύµφωνα µε τον Όµηρο, Ελλοί ήταν οι κατοικούντες στην περιοχή του αδύτου του ∆ία στην ∆ωδώνη (Ιλ. 16.234). Εποµένως το τοπωνύµιο ήταν πιθανότατα Ελλός ή Ελλόν, το.
- οίκος = λέξη που σηµαίνει «κατοικία» αλλά και «τόπος καταγωγής», «πατρίδα» (βλέπε κάτοικος, ο έχων πατρίδα, άποικος, ο µακράν της πατρίδας του, περίοικος, ο από γειτονική πατρίδα) σηµαίνει επίσης και «τάφος» (πρ. οικίον).
- Ποτεισίος = το όνοµα προσώπου στην ονοµαστική.
- ανέθηκε = ρήµα παράγωγο του ουσιαστικού ανάθηµα, το, που σηµαίνει «αφιερωτικό». Εποµένως η λέξη ανέθηκε ση-µαίνει «αυτός αφιέρωσε».
Η ερµηνεία του αρχαίου ελληνικού κειµένου
Σειρά 1. Στην ∆ήµητρα και στην Περσεφόνη (Κούρη), την ταγµένη αναθηµατική προσφορά (το τάξιµον),
Σειρά 2. αυτός που έχει πατρίδα το Ελλόν (στην περιοχή τουαδύτου του ∆ία στην ∆ωδώνη) (ο Ελλό-οικος), ο Ποτεισίος, αφιέρωσε, ή: αυτός που έχει τάφο το Ελλόν (στην περιοχή του αδύτου του ∆ία στην ∆ωδώνη) (ο Ελλό-οικος), ο Ποτεισίος, αφιέρωσε.
Σύµφωνα µε το κεφάλαιο «The Labyrinth of Minos» (ο Λαβύ-ρινθος του Μίνωα) του Andrew Robinson, στο βιβλίο του Lost Languages (εκδ. BCA, 2002, σ. 81), η αρχαία ελληνική επιγραφή «είναι αφιέρωση του Ελλοοίκου προς την ∆ήµητρα και την Περσεφόνη». Η παρερµήνευση της λέξης ΕΛΛΟΟΙΚΟΣ οδήγησε στο συµπέρασµα ότι η λέξη ήταν το «όνοµα» του αφιερωτή, αντί του ορθού, ότι δηλαδή ήταν η «ονοµασία του τόπου καταγωγής» του αφιερωτή. Το όνοµα του αφιερωτή είναι προφανώς Ποτεισίος. Η λέξη είναι Ελλό οίκος, και ειδικά η λέξη Ελλό είναι εθνικός χαρακτηρισµός, «τοπωνύµιο», εποµένως, πιθανότατα αµετάβλητο στην κυπριακή διάλεκτο, ενώ η λέξη «οίκος», η οποία σηµαίνει «κατοικία», αλλά και «τόπος καταγωγής», «πατρίδα» θα ήταν δυνατόν να είναι µία ή περισσότερες οµηρικές λέξεις οι οποίες στην κυπριακή διάλεκτο παρουσιάζουν την ίδια έννοια. Εποµένως, είναι επιτακτικό η ερµηνεία του βασικού γνωστού κειµένου, σε αυτή την περίπτωση των αρχαίων ελληνικών, να είναι απόλυτα σωστή προτού επιχειρηθεί η µεταγραφή του σε συλλαβική µορφή.
Η πιθανή κυπριακή απόδοση του κειµένου
Η κυπριακή γραφή της επιγραφής, κατά τον Andrew Robin-son, είναι σχεδόν σύγχρονη µε την Ακρόπολη των Αθηνών (434 π.Χ.), µε αποτέλεσµα µερικά σηµεία να είναι διαφορετικά από την αποδεκτή κανονική βασική τους µορφή, καθώς είναι µεταγενέστερες παραλλαγές τους. Ορισµένα σηµεία της επιγραφής είναι γνωστά από τουςΠίνακες Α και Β του Νικολάου Α. Μασουρίδη και έχουν ήδηχρησιµοποιηθεί από εµένα για την ανάγνωση της Γραµµικής Α, δηλαδή: τι2, Fο, ρο, θα, τι και σι2. Στον πίνακα ΙΙΙ φαίνεταιη αντιστοιχία των σηµείων του κειµένου µε αυτά της αποδεκτής κανονικής βασικής τους µορφής στο κυπριακό συλλαβάριο, καθώς και φωνητική αξία των σηµείων όπως αυτή προέκυψε µετά από αναλυτική έρευνα. Η πιθανή συλλαβική διάσπαση των λέξεων στην κυπριακή γραφή όπως µεταγράφηκαν από το αρχαίο ελληνικό κείµενο έχει ως ακολούθως (µε έντονα γράµµατα τα γνωστά σηµεία):
«∆ή-μητρα και Κόρη» με τα αντίστοιχα του κυπριακού συλλαβαρίου
καθώς καιη φωνητική αξία των σημείων.
Σειρά 1 θι-µι-τι2-θι κο-Fο-ρι-τε2 ε-ι-θο-Fο- λι
Σειρά 2 ε-λο-θι α-ρο-γο θι-τα λο-θα-σε-Fος τι-κι-σι2
Παρατηρήσεις
- (σηµεία 1-4) θι-µι-τι2-θι = δη-µη-τι-ρι (εναλλαγή των οδοντικών θ-δ, των ι-η, έκθλιψη του δεύτερου θκαι τιρι > τρι, πρβλ. τι-ρι-πο-δε, τρίποδε) = ∆ηµητρί, το όνοµα της θεάς στην δοτική, «στην ∆ήµητρα».
- (σηµεία 5-8) κο-Fο-ρι-τε2 =κο-Fο-ρι τε2, δύο λέξεις. α)κο-Fο-ρι = κο-ο-ρη(ι) (έκθλιψη του F, οο = ου, εναλλαγή των ι-η, η>ηι) = Κουρήι ή Κορήι κατά τοΚόρη ή Κούρη, το όνοµατης Περσεφόνης κόρης της ∆ήµητρας στην δοτική, «στην Κουρή». β) τε2 = τε, ο συµπλεκτικός σύνδεσµος και.
- (σηµεία 9-13) ε-ι-θο-Fο-λι = ε-υ(χ)-ο-ο-λι = ε-υχ-ω-λη(ν) (έκ-θλιψη του θκαι του F, οο = ω, εναλλαγή των ι-υ, ι-η) = ευχωλήν, πεντασύλλαβη λέξη, αιτιατική της οµηρικής ευχωλή, η που έχει την ίδια έννοια µε την δισύλλαβη οµηρική λέξη ευχή.
- (σηµεία 14-16) ε-λο-θι = ε(λ)-λο(σ)-θε(ν) = Ελλόθεν (πρβλ. Κορινθόθεν, «από την Κόρινθο»). Στην λέξη Ελλόθι, το επίθεµαθι είναι δηλωτικό τοπωνυµίου (Κορινθόθι, «στην Κόρινθο»). Άρα, Ελλόθεν σηµαίνει «από το Ελλόν».
- (σηµεία 17-19) α-ρο-γο, από τα τρία σηµεία της λέξης ήτανγνωστόρο (Γραµµική Α και Β). Η µόνη άλλη λέξη που βρήκα να περιέχει την συλλαβή ρο και να σηµαίνει οίκος («κατοικία» αλλά και «τόπος καταγωγής»), ήταν η οµηρική αγρός, -ου ή αργός, -ου (Οδ. 17.182), που όµως σε συλλαβική µορφή θα εµφανίζονταν ως α-ρο-γο (τρισύλλαβη) = α-ρο-γο(ς) (ρο-γο>ργo>γρο) = άργος>αγρός, που σηµαίνει «η πατρίδα».
- (σηµεία 20-21)θι-τα, η επόµενη λέξη είναι δισύλλαβη, καθώς ο χαράκτης µετέθεσε το σηµάδι διαχωρισµού λέξεων µεταξύ της πέµπτης και έκτης λέξης. Το σηµείο 20 είχε βρεθείως θι (βλέπε παρατ. 1 και 5). Την δεύτερη συλλαβή θεώρησα τα (η συλλαβή το ήταν γνωστή και διαφορετικής µορφής) και υπέθεσα την δισύλλαβη λέξη θι-τα = (π)θι-τα>φθι-το (στην Γραµµική Α και Β, µερικές φορές στην αρχή λέξης ο φωνητικός ήχος φ αντικαθίσταται από αυτόν του π, εναλλαγή του α-ο) = φθίτο (Oδ. 11.330), αόριστος του ρήµατος φθίω, που σηµαίνει «έρχοµαι στο τέλος µου», «πεθαίνω», άρα φθίτο σηµαίνει «πέθανα» ή θι-τα = (π)θι-τα > φθει-σω (εναλλαγή του ι-ει, τ-σ, α-ο-ω) = φθείσω, µέλλον του φθίω, που σηµαίνει «θα πεθαίνω».
- (σηµεία 22-25) λο-θα-σε-Fος, η λέξη είναι τετρασύλλαβη, καθώς κατά την γνώµη µου ο χαράκτης έκανε λάθος και στηντοποθέτηση των δεικτών διαχωρισµού λέξεων (µετά το σηµείο 22 και πριν το σηµείο 25) και στην χρήση του σηµείου 22 που αποδείχθηκε και σε άλλα κυπριακά κείµενα ότι έχει την φωνητική αξίαλο. Τα σηµεία 22-25 αντιπροσωπεύουν το όνοµα Ποτεισίος του αρχαίου ελληνικού κειµένου. Τα σηµεία 23 και 25 (µε ουρά που υποδεικνύει ς, σίγµα τελικό) είναι γνωστά. Μετά από σειρά συλλογισµών, κατέληξα στο συµπέρασµα ότι το σηµείο 24 έχει την φωνητική αξία σε. Εποµένως, η λέξη µε τα σηµεία 22-25, διαβάζεται: λο-θα-σε-Fος = λο-τει-σι-ος (έκθλιψη του F, εναλλαγή των θ-τ, α-ε-ει, ε-ι) = Λοτεισίος, αντί του (προφανώς λάθος του χαράκτη), Ποτεισίος.
- (σηµεία 26-28) Η τελευταία καταχώριση περιέχει δύο γνωστά σηµεία από Γραµµική Α και Β, το 26 και το 28, τι και σι2. Στο σηµείο 27 έδωσα την φωνητική αξία κι ή κε και αποφάσισα στην προσωρινή ερµηνεία του σηµείου ως κι. Εποµένως, η λέξη διαβάζεται ως: τι-κι-σι2 = τι-κι σι2 (δύο λέξεις) θηκε (εναλλαγή των οδοντικών θ-τ, και των ι-η) = θήκε (Οδ. 23.184) λέξη προερχόµενη από το ρήµα τίθηµι, που έχει την ίδια έννοια µε την λέξη ανάθηµα-ανατίθηµι (από την οποία προήλθε η λέξη ανέθηκε), δηλαδή «αναγείρω ως αφιέρωµα». σι2 = σι = σε (εναλλαγή ι-ε) = σε (Ιλ. 6.256), αιτιατική της αντωνυµίας συ. σε, σηµαίνει «(για) σένα».
Το κυπριακό κείµενο
(τη) ∆ηµητρί (τη) Κουρήι τε (την) ευχωλήν
Ελλόθεν αργός φθείσω, Λοτείσιος (αντί Ποτεισίος) θήκεσε
Ερµηνεία του κυπριακού κειµένου
Σειρά 1. Στην ∆ήµητρα και στην Περσεφόνη την αναθηµατική προσφορά,
Σειρά 2. από το Ελλόν (κοντά στο ιερό του ∆ία στην ∆ωδώνη) η πατρίδα (που) θα πεθάνω, ο Λοτείσιος (αντί Ποτεισίος), ανεγείρω ως αφιέρωµα (για) σένα. Η όµοια έννοια του κυπριακού και του αρχαίου ελληνικού κειµένου, µέσω άλλων λέξεων του αρχαίου ελληνικού λεξιλογίου, προσφέρουν µία πολύτιµη διόραση προς τον καθορισµό των φωνητικών αξιών των κυπριακών σηµείων που αντιστοιχούν σε ελληνικές συλλαβές. Πιθανώς, στην αρχαία ελληνική µετάφραση η λέξη «οίκος» να είχε την έννοια «τάφος». Τα 15 σηµεία που προσέφερε η κυπριακή αφιέρωση στην αποδεκτή κανονική βασική τους µορφή:
Τα σηµεία 
= µι και 
= λι, που δεν βρέθηκαν σε κανένα άλλο κείµενο από αυτά που εξέτασα (σε παρένθεση οι παραλλαγές).
The Story of Decipherment,Thames and Hudson, αναθ. έκδ. 1999, σ. 125).
Readingthe Past, British Museum Press, ανατ. 1998, σ. 1
Περίληψη του κειµένου της πινακίδας από την αρχαία Ιδαλία
Η περιοχή που εξετάζει η πινακίδα της Ιδαλίας είναι η Λάπιθος. Στην πλευρά Α αναφέρει ειδικά την θέση Νατάδαι ή Νατάδη ή Νατάτης Λαπίθου και καθώς εµφανίζει και στις δύο πλευρές τα ονόµατα των ιδίων ανθρώπων συµπεραίνω ότι και οι δύο πλευρές αναφέρονται στην ίδια περιοχή και θέση.
Η γη σε αυτήν την περιοχή ανήκει στον Ναό της θεάς Όσσης, κόρης της θεάς Ελπίδος υπό την φροντίδα του ηγούµενου του ναού, ∆ανάωπα (από το ∆αν, «Ζευς» και την λέξη ώπα από το ώψ, που σηµαίνει «ατενίζω», δηλαδή «αυτός πουατενίζει τον ∆ία»).
Η γεωργική γη είχε εκχωρηθεί σε αποίκους (αναφέρονται ως κληρουχικοί), που ήταν εργάτες από το εξωτερικό (αναφέρονται ως µέτοικοι), όλοι άνδρες. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν οργανωµένοι σε δύο τάξεις, αυτήν των θα-το = θάτος (δουλοπάροικος) και αυτήν των θι-το = θητός (θής) (µισθωτός εργάτης), χωρίς να αναφέρονται τα κριτήρια αυτού του διαχωρισµού. Ο τόπος προέλευσης µερικών αναφέρεται: από την Λήµνο, από την Θάσο και µακρύτερα, από την Κολχίδα.
Αναφέρονται ως *αρόοι «αυτοί που οργώνουν», *γαιοινειήοι «αυτοί που σπέρνουν», σιτήεις «αγρότες σιταριού», *γοστείς «αγρότες κριθαριού» ή θερουργοί «βοηθοί του θερισµού», ως µέλη διαφόρων εργατικών οµάδων κάτω από τις διαταγές επιστάτη, που και αυτός λειτουργούσε κάτω από τις διαταγές ανωτέρου, συνήθως χαµηλόβαθµου ιερέα. Στην διάρθρωση της διοίκησης αναφέρεται ένα άτοµο που ενεργεί ως «υπηρέτης του ηγουµένου», προφανώς εκπρόσωπός του, αρκετοί ως «αρχειο-γραφείς» και «βοηθοί αρχειο-γραφέων» και δύο άτοµα ως «έφορος του ταµείου» ή «φύλακας του θησαυροφυλακίου».
Οι εργαζόμενοι αυτοί άνθρωποι πλήρωναν δέκα διαφορετικούς φόρους:
- την θωήν (την επιβαλλόμενη αμοιβή της αδείας χρήσης γης)
- 2.των αθήτων την θωήν(την των μη-αμειβομένων (των δου-λοπαροίκων) επιβαλλόμενη αμοιβή της αδείας χρήσης γης)
- 3.του θέρους την ωνητήν(του θερισμού ο φόρος επί της αγοράς)
- 4.τοις θατοίοις την ρήτραν την ωνητήν(της (τάξης) των δουλοπάροικων, τον συμφωνημένο (φόρο) της αγοράς (καιτων γεωργικών δικαιωμάτων της γης)
- 5.του θέρους την ωνητήν την θωήν (τε)(του θερισμού τον φόρο επί της αγοράς (καθώς και) την επιβαλλόμενη αμοιβήτης αδείας χρήσης γης)
- 6.την θωήν(εισέπραξε)αώνητην(την επιβαλλόμενη αμοιβήτης αδείας χρήσης γης, ελεύθερη του φόρου επί της αγοράς)
- 7.την ρήτραν την ωνητήν(τον συμφωνημένο (φόρο) επί της αγοράς (και των γεωργικών δικαιωμάτων της γης)
- 8.την θωήν της σιταίας(την επιβαλλόμενη αμοιβή τηςαδείας επί του σιτηρο-ενοικίου)
- 9.του θέρους την ωνητήν τητατύπου(τον του θερισμούφόρο επί της αγοράς, του είδους αυτού του έτους)
- 10.την ωνητήν(τον φόρο επί της αγοράς)
Πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές της πινακίδας αναφέρονται στην συλλογή φόρων μιας εποχής του ιδίου έτους, καθώςδεν βρέθηκε καμία φορολογική καταχώρηση να αφορά περισσότερες από μία φορά κανένα από τα 101 φορολογού-μενα άτομα.
Η ετρουσκο-αρχαϊκή ελληνική γραφή
Τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Ηρόδοτος ισχυρίσθηκε ότι οι Ετρούσκοι µετανάστευσαν στην Ιταλία από την Λυδία της Ανατολίας. Η γραφή τους είχε µε µια µατιά τόσες οµοιότητες µε τις ελληνικές γραµµικές γραφές, που σύµφωνα µε τον Andrew Robinson «ενεθάρρυνε τον Βέντρις να σκεφθεί ότι η Γραµµική Β έγραφε Ετρουσκικά». Σήµερα µοιάζει ότι ο Βέντρις δεν ήταν µακριά από την αλήθεια, εκτός από το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις φωνητικές αξίες του, των σηµείων τηςΓραµµικής Β δεν ήταν σωστές. Σύµφωνα µε τον Ηρόδοτο (Α,94) Λυδοί µετανάστευσαν στην Ιταλία υπό τον Τυρσηνό ή Τυρρηνό, υιό του Άτυος βασιλέα της Λυδίας και εγκαταστάθηκαν εκεί µε το όνοµα Τυρσηνοί (Στράβ. Ε, 219). Από τον συνδυασµό των Τυρσηνών µε τους γηγενείς προέκυψε ο λαός των Τυρρηνών ή Τόσκων, ο αποκαλούµενος από τους Ρωµαίους αλλά και από τους Έλληνες Θούσκιοι ή Τούσκοι (Thusci ή Tusci) και ειδικά δε από τους Ρωµαίους Ετρούσκοι. Ενώ η κατάθεση αυτή του Ηρόδοτου γενικώς περιγελάστηκε, εντούτοις, επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η ετρουσκική γραπτή γλώσσα είναι ελληνική και από το γεγονός ότιη ίδια αυτή συλλαβική γραφή χρησιµοποιείτο και στην Λήµνο και σε άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Όπως φαίνεται στην Πινακίδα της Ιδαλίας, πλευρά Β, που παρατίθεται παραπάνω (εικ. 3), από τα 28 βασικά σηµεία της ετρουσκικής γραφής τα 25 ήταν γνωστά και απέµενε να ανα γνωρισθούν τα υπόλοιπα 3 σηµεία ( 
= ρο, 
= πολι, 
= νο). Στο από 1.700 λέξεις γλωσσάριο της Γραµµικής Α και Β από τον Νικόλαο Α. Μασουρίδη και εµένα είχα ήδη προσθέσει 295 λέξεις από το γλωσσάριο της κυπρο-µινωικής γραφής, και το εγχείρηµα έµοιαζε καταρχήν εύκολο. ∆εν ήταν!
Η ετρουσκική συλλαβική γραφή χρησιµοποιεί ποικιλία λέ-ξεων µε 28 µόνο σηµεία, συγκριτικά µε τα 55 της κυπρο-µι-νωικής γραφής, τα 68 της Γραµµικής Α και τα 91 της Γραµµικής Β. Το αποτέλεσµα είναι να βρίσκουµε επανειληµµένως γραφικά σύνολα µε τα ίδια σηµεία και τον ίδιο αριθµό συλλαβών να µορφώνουν λέξεις µε διαφορετικό νόηµα. Γραφικά σύνολα στην ετρουσκική γραφή δεν είναι απλά σύνθετες ή πολυσύνθετες λέξεις, αλλά ολόκληρες προτάσεις. Αυτό σηµαίνει ότι κάθε γραφικό σύνολο έπρεπε πρώτα να διασπασθεί σε µικρότερες οµάδες που σχηµάτιζαν λέξεις, στην συνέχεια µε ηλεκτρονική πλέον βοήθεια, ακολουθεί έρευνα µέσα στις 2.000 γνωστές συλλαβικά µορφωµένες λέξεις από το γλωσσάριο της Γραµµικής Α και Β και της κυπρο-µινωικής γραφής. Έχοντας διαβάσει µία πρόταση µερικές φορές δεν αρκεί. Στα µεγάλα κείµενα χρειάζεται να έχουν ερµηνευθεί αρκετές προτάσεις µέχρις ότου προσδιορισθεί το θέµα του κειµένου. Έχοντας προσδιορίσει το αντικείµενο που πραγµατεύεται το κείµενο, είναι πλέον εύκολο να αναλύσεις την νέα έννοια του γραφικού συνόλου µε τα ίδια σηµεία και τον ίδιο αριθµό συλλαβών που βρέθηκε αλλού µε έννοια που δεν συνδεόταν µε το θέµα του κειµένου. Στην περίπτωση αυτής της γραφής, που ονόµασα ετρουσκο-αρχαϊκή ελληνική, το πρώτο µου «στοιχείο» ήταν η επιγραφή πάνω στην ετρουσκική σταµνία από το Viterbo. Με την πρώτη µατιά, αναγνώρισα έξι κυπρο-µινωικά σηµεία και πέντεσηµεία της Γραµµικής Α και Β γραφής. Έχοντας υπόψη την Ανάλυση της Μεθόδου Αποκρυπτογράφησης και της Θεωρίας του τρόπου Ανάγνωσης και Ερµηνείας των Κειµένων της Γραµµικής Β του Νικολάου Α. Μοσουρίδη, την οποία χρησιµοποίησα για την ανάγνωση τόσο της Γραµµικής Α όσο και της κυπρο-µινωικής γραφής, προχώρησα στην ερµηνεία κάθε δηµοσιευµένου ετρουσκικού κειµένου που έπεφτε στην αντίληψή µου καθώς και επιγραφών από την ∆ήλο, την Λήµνο και την Νάξο.
Η σταµνία σε µορφή πετεινού από το Βιτέρµπο
Η επιγραφή
Η επιγραφή παρουσιάζεται µε τα σηµεία στην κανονική βασική µορφή της γραφής, τα οποία όµως οι γραφείς πολύ συχνά κατέγραφαν ως το κατοπτρικό τους είδωλο. Σε πολλά κείµενα επιγραφών το ίδιο σηµείο εµφανίζεται και στην κανονική βασική µορφή του και στην µορφή του κατοπτρικού του ειδώλου, αρκετές φορές και σε µία από τις παραλλαγές του (βλ. εδώ τα σηµεία 2, 3, 4, 5 και 6).
Εποµένως, οι πρώτες δέκα συλλαβές διαβάζονται ως εξής:
α-τε4-χα-σι-Fε-πα-γι-jα-χε-τε =
α-τε4-χα-σι-Fε πα-γι-jα χε-τε (τρεις λέξεις).
- α-τε4-χα-σι-Fε= α(ρ)-τι-χα-σι-η (έκθλιψη του F, εναλλαγή των ε-ι, ε-ι-η) = *αρτιχασίη, η, σύνθετη λέξη θηλυκή από το επίθετο άρτιος, α, ον, που σηµαίνει «τέλειος», «εντελής» και την λέξη χάσιος, η, ον (Ησυχ.), που έχει την ίδια έννοια µε την λακωνική χάϊος, που σηµαίνει αγαθός, χρηστός, δηλαδή «θαυµαστός», «εξαίρετος». Έτσι, η λέξη *αρτιχασίη σηµαίνει «τέλεια, εξαίρετος».
- πα-γι-jα = πα-γι-α (έκθλιψη του j) = παγία, θηλυκό του επιθέτου πάγιος, α, ον, που σηµαίνει «ολοµερής». Η ίδια λέξη έχει βρεθεί ως δεύτερο συνθετικό της λέξης α-ρι-πα-ι-jα (e-re-pa–te–ja, για τους V-C) στην Γραµµική Β, στις πινακίδες ΠΥ Ta 713 and ΠΥ Ta3.
- χε-τε = χει-τη(ς) (εναλλαγή τωνε-ει, ε-ι-η) = *χείτης, ουσιαστικό προερχόµενο από το οµηρικό ρήµα χείω (επικό) > χέω που σηµαίνει «χύνω», ιδίως υγρά. Εποµένως, *χείτης ήταν η ονοµασία του «δοχείου», της «σταµνίας υγρού».
Εποµένως, το πρώτο τµήµα της επιγραφής της σταµνίας από το Viterbo, διαβάζεται ως εξής: Αρτιχασίη παγία χείτης, […], και η ερµηνεία του είναι: Τέλεια, εξαίρετος, ολοµερής, σταµνία υγρού, […].
Πρόσφατα ανακάλυψα το πλήρες κείµενο της επιγραφής στο βιβλίο Προϊστορική Αρχαιολογία, τόµος Β΄, του Παναγιώτη Καββαδία, 1909, επανέκδοση Ντουντούµη, 1998, σ.845, µε τον τίτλο «Ελληνικό Αλφάβητο» (Roberts: Introductionto Greek Epigraphy I, σ. 47).
Το πλήρες κείµενο
Αρτιχασίη παγία χείτης, γορός µηνίσκης τε, ήµισυς σε πολύ, τόσον, (το) κήρ φή, Ώ!
H ερµηνεία
Τέλεια, εξαίρετος, ολοµερής, σταµνία υγρού, κυρτή και µη-νοειδής, το ήµισυ για σε πάρα πολύ, τόσο, (που) η καρδιάσου θα πει, Ώ!
Η έρευνά µου της ετρουσκικής γραφής κατέληξε στην ερµηνεία 15 επιγραφών επί καθρεπτών, έξι επιγραφών επί πολυτίµων λίθων και µία επί περόνης, 11 επί αγγείων και σκευών, τριών επιγραφών επί σαρκοφάγων, µίας επί πίνακα γραφής, δύο επιγραφών από Νεκροπόλεις και των επιγραφών στις έξι πλευρές ενός ζαριού, καθώς και 13 άλλων επιγραφών. Στην ερµηνεία µου ετρουσκικών κειµένων περιλαµβάνονται οι 25 σειρές κειµένου των Χρυσών Πινακίδων από τον Πύργο της Ιταλίας, οι 40 σειρές κειµένου της ορειχάλκινης Πινακίδας από την Κορτόνα και οι 48 σειρές κειµένου της ορειχάλκινης Πινακίδας από την Ανιόνε.Η εργασία µου ολοκληρώθηκε µε την ερµηνεία 12 αρχαϊκών επιγραφών που περιλαµβάνουν την στήλη και την λίθινη επιγραφή από την Λήµνο και επιγραφές από την Αθήνα, την Κόρινθο, την Νάξο, την ∆ήλο και την Σιγείο στα ∆αρδανέλια. Όλα τα παραπάνω είναι κείµενα σε ελληνική συλλαβική απόδοση, που διαβάζονται από αριστερά προς τα δεξιά.
ΠΗΓΕΣ:
Περιοδικό «Αρχαιολογία & Τέχνες», τεύχος 110, σελ. 83-89.
Συγγραφέας: Ν.Μοσουρίδης, αρχιτέκτονας
